Φυσική (50 άρθρα)

Είναι ένας κύβος με ακμή ενός χιλιομέτρου και βρίσκεται στην Ανταρκτική. Για σύγκριση, το Empire State έχει ύψος λίγο λιγότερο από μισό χιλιόμετρο, περίπου 440 μέτρα μόνο. Κάτω από τους πάγους, ερευνητές τοποθέτησαν εκατοντάδες ανιχνευτές σε στρατηγικά σημεία, και το 2010 που εγκαινιάστηκε η κατασκευή, είχαν έτοιμο τον μεγαλύτερο ανιχνευτή νετρίνων στον κόσμο. Φυσική και αστρονομία δηλαδή, with a twist. ΔΙΑΒΑΣΕ ΠΑΡΑΚΑΤΩ >

Στη φωτογραφία βλέπεις το εσωτερικό ενός πυρηνικού αντιδραστήρα σύντηξης Τόκαμακ. Την έβαλα εδώ, επειδή παρακάτω θα γράψω για το Ίτερ, ένα εντυπωσιακό διεθνές πρότζεκτ συνεργασίας, στο οποίο συμμετέχουν 34 χώρες -εκπροσωπώντας περίπου τον μισό πληθυσμό της Γης- και το οποίο στοχεύει στην εύρεση μίας φιλόδοξης λύσης στο ενεργειακό μας πρόβλημα.

Το μόνο μεγαλύτερο πρότζεκτ στον πλανήτη, δεν βρίσκεται στον πλανήτη. Είναι ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός. Σκέψου ότι για το Ίτερ (δρόμος στα λατινικά, αλλά και αρχικά του International Thermonuclear Experimental Reactor) έχουν αρχίσει συνομιλίες από το 1985, μεταξύ Γκορμπατσόφ, Ρήγκαν, Θάτσερ και Μιτεράν. Τμήματά του κατασκευάζονται αυτή τη στιγμή που μιλάμε σε διάφορα μέρη του πλανήτη, και στέλνονται με πλοία στη Γαλλία, όπου έχει στηθεί και το τεράστιο εργοτάξιο.

Αντιδραστήρες Τόκαμακ υπάρχουν ήδη αρκετοί στον κόσμο, και λειτουργούν. Μόνο πειραματικά όμως, επειδή για τη λειτουργία τους δαπανούν περισσότερη ενέργεια από αυτή που παράγουν. Aυτό είναι που προσπαθούν να αντιστρέψουν στο Ίτερ. Όταν λειτουργήσει, θα παράγει 500 megawatt για κάθε 50 megawatt  που θα καταναλώνει. Και θα είναι ενέργεια πεντακάθαρη, χωρίς απόβλητα, τοξικές πρώτες ύλες, και τους άλλους συνήθεις κινδύνους των αντιδραστήρων σχάσης (όπως του Τσέρνομπιλ, της Φουκουσίμα, κλπ). Πυρηνική σύντηξη συμβαίνει και στις καρδιές των άστρων, αυτή τα κάνει να λάμπουν. Και από τα πρώτα χρόνια της ατομικής έρευνας, αποτέλεσε το άγιο δισκοπότηρο των φυσικών. Αντί να απελευθερώνουν ενέργεια διασπώντας βίαια πυρήνες μεγάλων ατόμων όπως του ουρανίου, ήθελαν να ενώνουν πυρήνες ατόμων υδρογόνου για να σχηματίσουν ήλιο.

Οι θερμοκρασίες που θα αναπτύσσονται στο Ίτερ κατά τη διαδικασία, προβλέπεται να είναι πάνω από 100 εκατομμύρια βαθμοί (Κελσίου ή Κέλβιν, δεν έχει καμιά διαφορά). Για σύγκριση, στο κέντρο του Ήλιου η θερμοκρασία κυμαίνεται στους 15 εκατομμύρια βαθμούς. Βεβαίως ο μόνος γνωστός τρόπος να χειριστείς το πλάσμα (τους υπέρθερμους γυμνούς ατομικούς πυρήνες) σε τέτοιες θερμοκρασίες, είναι να μην το αγγίζεις. Οι μεταλλικοί τοίχοι στην φωτογραφία πάνω είναι ηλεκτρομαγνήτες, ώστε όταν το σύστημα βρίσκεται σε λειτουργία το πλάσμα να αιωρείται στο "κενό". Για να καταλάβεις τι μαγνητικό πεδίο απαιτείται, οι ηλεκτρομαγνήτες γύρω από τον αντιδραστήρα του Ίτερ θα μπορούσαν να μετακινήσουν αεροπλανοφόρα (!).

Αν ο αντιδραστήρας λειτουργήσει όπως όλοι ελπίζουν, με τα υπάρχοντα δεδομένα αυτό θα συμβεί στην καλύτερη περίπτωση το 2030. Εμπορικοί αντιδραστήρες για αστική ηλεκτροδότηση θα αρχίσουν να εμφανίζονται μετά το 2050.

Να και ένα βίντεο του εργοταξίου στην παρούσα φάση, μαζί με ενδιαφέροντα τρισδιάστατα σχέδια του ολοκληρωμένου αντιδραστήρα:

Ρίξε μια ματιά και σε αυτό το ωραίο αναλυτικό άρθρο του Independant, ενώ για περισσότερες πληροφορίες, μπορείς φυσικά να ανατρέξεις στην Wikipedia και στο επίσημο site του Ίτερ (το οποίο έχει μερικά ακόμα ωραία βιντεάκια -όχι embedable δυστυχώς). Και θυμήσου ένα άλλο ανάλογα αισιόδοξο πρότζεκτ, τον επιταχυντή Sesame που σχεδιάζουν τα κράτη της μέσης ανατολής.

Σε αυτό το ζεστό, ενδιαφέρον και αστείο βίντεο, ο Ρίτσαρντ Φάινμαν μιλάει για τον κόσμο, τη φυσική και την ομορφιά και τη ζωή του. Κάποια χαρακτηριστικά αποσπάσματα τα έντυσε με εικόνες αυτός που έφτιαξε πέρυσι τα τέσσερα  φανταστικά πεντάλεπτα βιντεάκια για τον Φάινμαν, ενώ περίπου στα 7 λεπτά ακούμε την διάσημη ιστορία με το βαγόνι και τη μπάλα στο πάρκο, που αναφέρει και ο Άνταμ Σάβατζ από τους Mythbusters στο TED-ed talk του για τις επιστημονικές ανακαλύψεις. Ο διάλογος πάει κάπως έτσι:

-Μπαμπά, γιατί όταν φρενάρω το βαγόνι η μπάλα συνεχίζει να προχωράει μέσα του;

-Κανείς δεν ξέρει γιατί. Η γενική αρχή είναι ότι τα πράγματα που κινούνται συνεχίζουν να κινούνται, και αυτά που είναι ακίνητα παραμένουν ακίνητα εκτός κι αν τα σπρώξεις. Αυτό το λέμε αδράνεια, αλλά κανείς δεν ξέρει γιατί συμβαίνει.

 

Τις επόμενες μέρες πιθανότατα θα έχεις λίγο παραπάνω ελεύθερο χρόνο από ό,τι συνήθως. Σου προτείνω να επενδύσεις 45 λεπτάκια στην παρακολούθηση αυτής της συνέντευξης. Από τις ρυθμίσεις μπορείς να επιλέξεις και ελληνικούς υπότιτλους, οπότε μια χαρά.

Με αφορμή τον πρόσφατο ελληνικό υποτιτλισμό του βιντεακίου, ορίστε. ΔΙΑΒΑΣΕ ΠΑΡΑΚΑΤΩ >

Και θα γυρίσουν μαζί ωραία μικρά βιντεάκια που λύνουν απορίες και εφοδιάζουν με γνώση. Να το πρώτο:

Και εδώ μπορείς να διαβάσεις την επίσημη ανακοίνωση της συνεργασίας.

The beginning of the universe, for beginners is the premiere of a series of five, first of their kind, collaborations between CERN and TED Ed that feature content on the origins of the universe, dark matter, antimatter, big data and the Higgs boson.

Αλλά το βασικότερο είναι ίσως η ανακοίνωση του TEDxCERN. Υπομονή μέχρι το live streaming της εκδήλωσης στις 3 Μαΐου (εκεί θα κάνουν πρεμιέρα και τα υπόλοιπα βιντεάκια, παρεμπιπτόντως).

Το θέμα συζητιέται αρκετά, χρόνια τώρα. Και έχω ξαναγράψει για αυτό και εδώ. Δεν ήξερα όμως το BOINC, μέχρι που μου έστειλε email ένας αναγνώστης. Το Μπόινκ λοιπόν είναι μια πολύ οργανωμένη πλατφόρμα, που συγκεντρώνει γνωστές και άγνωστες προσπάθειες επιστημόνων για crowdsourcing. ΔΙΑΒΑΣΕ ΠΑΡΑΚΑΤΩ >