Μοριακή Βιολογία, Startups Και Εντυπώσεις Από Το Singularity University

Η Φαίη Χριστοδούλου είναι Αθηναία βιολόγος, με διδακτορικό από τη Χαϊδελβέργη που απέφερε δημοσιεύσεις σε περιοδικά-θρύλους όπως το Nature, το Science, το Cell. Αντί να ακολουθήσει ακαδημαϊκή καριέρα, όμως, συνίδρυσε πέρυσι ένα startup, το mirOculus. Η ομάδα έχει αναπτύξει μία συσκευή που με ένα απλό δείγμα αίματος μπορεί να διαγνώσει καρκίνο από πολύ νωρίς, ταχύτατα, φθηνά, και χωρίς να απαιτείται εξειδικευμένο προσωπικό για να κάνει το τεστ. Αυτό από μόνο του είναι πολύ σημαντικό για πολύ μεγάλο μέρος της ανθρωπότητας.

Αλλά φυσικά την καθαρά βιοτεχνολογική ιδέα πλαισιώνουν όλα όσα θα περίμενε κανείς το 2014. Ένα smartphone ανεβάζει τα δεδομένα στο cloud, η σύγκρισή τους με τα δεδομένα των υπόλοιπων χρηστών παίζει καθοριστικό ρόλο στην αξιοπιστία της διάγνωσης, και τα big data που προκύπτουν θα είναι ανυπολόγιστης αξίας για όποιον ερευνητή τα ξεψαχνίσει. Η δημοσίευση αυτού του ερευνητή και οι εφαρμογές της, θα είναι ανυπολόγιστης αξίας για όλους μας. Όλα αυτά τράβηξαν την προσοχή και του γνωστού μεγάλου συνεδρίου τεχνολογίας TED Global, το οποίο φιλοξένησε στη σκηνή του μία πρώτη παρουσίαση της εφεύρεσης φέτος τον Οκτώβριο.

Υπάρχει όμως κάτι ακόμα σε αυτή την ιστορία, που παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Την ομάδα του mirOculus την έφερε κοντά η φοίτηση στο Singularity University, την περιβόητη Μέκκα της καινοτομίας που ίδρυσαν το 2008 ο Ρέι Κούρτσβαϊλ με τον Πίτερ Διαμαντή. Και οι δύο έχουν συνδέσει το όνομά τους με φουτουριστικές ιδέες και υπεραισιόδοξες προβλέψεις για το πολύ κοντινό μέλλον, ειδικά για την τεχνητή νοημοσύνη ο ένας, και για τα ταξίδια στο διάστημα ο άλλος. Δεν επαναπαύονται στις προβλέψεις, όμως, κάνουν ό,τι περνάει από το χέρι τους για να καταλύσουν την έλευση αυτού του μέλλοντος. Μεταξύ πολλών άλλων, ο Κούρτσβαϊλ εργάζεται από πέρυσι στην Google (αξιοποιώντας όλα της τα resources με όποιον τρόπο μπορεί), και ο Διαμαντής οργανώνει τα βραβεία X Prize που προωθούν καινοτομίες σε κάθε τομέα της ανθρώπινης δραστηριότητας. Σε αυτό το πλαίσιο, το Singularity University είναι ένα φυτώριο νέων φιλόδοξων projects προς κάθε ρηξικέλευθη κατεύθυνση. Αναρωτιέται κανείς, τι ακριβώς συμβαίνει εκεί.

Πριν λίγο καιρό οργανώθηκε στην Αθήνα το πρώτο Health Forward, μια εκδήλωση με θέμα την επιστήμη της υγείας, όπου διάφοροι ενδιαφέροντες και σημαντικοί ομιλητές γέμισαν τη μέρα με συναρπαστικές ιδέες και εξελίξεις. Ανάμεσά τους και η Φαίη Χριστοδούλου. Ήταν ιδανική ευκαιρία να συναντηθούμε και να μου λύσει πολλές απορίες η ίδια. Μιλήσαμε για την εμπειρία του Singularity University, το disruption, τον Ρέι Κούρτσβαϊλ και τα ρομπότ, μεταξύ άλλων.

Πες δυο λόγια για σένα, πού ζεις, πώς μεγάλωσες, ποια η σχέση σου με την επιστήμη από μικρή ως τα τώρα.

Μεγάλωσα στην Αθήνα, και στην οικογένειά μου οι μισοί είναι επιχειρηματίες, ενώ οι άλλοι μισοί γιατροί, συμπεριλαμβανομένης της μητέρας μου. Οπότε ο πρακτικός τρόπος σκέψης και η επιστήμη υπήρχαν στη ζωή μου έτσι. Τώρα, το σχολείο δεν μου άρεσε καθόλου και δεν ήμουν καλή μαθήτρια, ενώ έλεγα ότι όταν τελειώσω θα ασχοληθώ με οικονομικά. Μέχρι που στη Β' λυκείου έκανα βιολογία, και τρελάθηκα. Πέρα από το ίδιο το αντικείμενο, είχαμε έναν καθηγητή που με ενέπνευσε πραγματικά. Έπεσα με τα μούτρα, και αποφάσισα ότι θα κάνω αυτό.

Αντί να δώσω πανελλήνιες, πήρα το δίπλωμα International Baccalaureate. Στη συνέχεια αποφοίτησα από το τμήμα βιολογίας του Σάσεξ με πολύ καλούς βαθμούς, κι έτσι μπόρεσα να ξεκινήσω το διδακτορικό μου κατ' ευθείαν, χωρίς να κάνω master πρώτα. Οπότε πήγα στη Χαϊδελβέργη και έκανα PhD στο European Molecular Biology Laboratory (EMBL). Πήγε πολύ καλά, έκανα δημοσιεύσεις σε Nature, Cell και Science.

Μια χαρά! Το θέμα του διδακτορικού, ποιο ήταν;

Πολύ περιληπτικά, μελετώντας μόρια RNA στο είδος Platynereis dumerilii αλλά και στον ανθρώπινο εγκέφαλο, βρήκαμε εκπληκτικές ομοιότητες, που τεκμηριώνουν ότι συγκεκριμένες εγκεφαλικές δομές είναι πανάρχαιες και δημιουργήθηκαν πρώτη φορά στον τελευταίο κοινό πρόγονο του ανθρώπου με το Platynereis dumerilii, που είναι ένα σκουλήκι. Αυτός ο κοινός πρόγονος έζησε πριν από περίπου 600 εκατομμύρια χρόνια (σ.σ. το σύμπαν έχει ηλικία 13,8 δισεκατομμυρίων ετών, η Γη σχηματίστηκε πριν 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια, οι δεινόσαυροι εξαφανίστηκαν πριν 65 εκατομμύρια χρόνια και ο άνθρωπος υπάρχει τα τελευταία 200.000 χρόνια) και μπορούμε να υποθέσουμε με σχετική ασφάλεια ότι είχε έναν πρωτόγονο εγκέφαλο που μπορούσε ωστόσο να διαχειρίζεται την κυκλοφορία διάφορων ορμονών στο αίμα, ενώ λάμβανε σήματα και από βασικά αισθητήρια όργανα του οργανισμού. Όλα αυτά είναι λεπτομερέστατα στοιχεία που τα απολιθώματα δε θα μπορούσαν να μας τα έχουν πει ποτέ!

Επίσης, οι έρευνες στις οποίες συμμετείχα στη Χαϊδελβέργη είχαν και την πρωτοτυπία ότι έφεραν κοντά δύο πεδία της βιολογίας μέχρι τώρα ασύνδετα: Την μελέτη μικρών μορίων RNA και την εξελικτική-αναπτυξιακή βιολογία (evo-devo).

Κάνε και τώρα μία σύνδεση, πώς σε έφερε ένα τόσο ενδιαφέρον πεδίο της ακαδημαϊκής έρευνας στο Singularity University;

Λοιπόν, το διδακτορικό το τελείωσα ακριβώς στη χρονιά της κρίσης, το 2010, οπότε πέρασα αρκετά έντονα το δίλημμα "να επιστρέψω Ελλάδα και να μείνω, ή να φύγω;" Με απασχόλησαν πολύ όλα τα σχετικά με brain drain, κλπ. Τελικά σε πρώτη φάση είπα να μείνω, έκανα και αιτήσεις για υποτροφίες μήπως κάνω post-doc, αλλά κατέληξα πως δεν ήθελα να συνεχίσω στην έρευνα. Ασχολήθηκα με science communication, κάνοντας lobbying και public outreach και press στον ιδιωτικό τομέα καθώς και σε μία μη κερδοσκοπική εταιρεία.

Πέρασαν έτσι δύο χρόνια, και μια μέρα μου ανακοίνωσαν ότι πήρα μια υποτροφία (εγώ είχα ξεχάσει πια πως είχα κάνει και αίτηση!) και ότι μπορώ να πάω στο εργαστήριο να δουλέψω στα μRNA. Έκανα λοιπόν ένα post-doc στην Ακαδημία.

Κάπου εδώ όμως κόλλησε το επιχειρηματικό background της οικογένειας που λέγαμε πριν, και σιγουρεύτηκα πως θα αφήσω την έρευνα για να κάνω κάτι προς τα εκεί. Δεν ένιωθα καθόλου σιγουριά βέβαια για να ξεκινήσω κάτι επιχειρηματικό. "Τι ξέρω εγώ από business model, market analysis και τέτοια;" Επίσης δεν είχα δίκτυο από ανθρώπους σε αυτά τα πράγματα, τίποτα. Είπα να κάνω ένα MBA, ή κάτι αντίστοιχο σύντομο, compact, έντονο, που να μου δώσει και γνώσεις, αλλά και ψυχολογική στήριξη. Ήξερα από το EMBL μια κοπέλα που πήγε στο Singularity University, οπότε είπα να δοκιμάσω αυτό. Πήγα με τα ¾ των εξόδων καλυμμένα (σ.σ. τα πλήρη δίδακτρα είναι 30.000 δολάρια). Ήμουν και τυχερή, δεν είναι εύκολο να πάρεις υποτροφία.

Στο σάιτ γράφουν ότι το πρόγραμμα τρέχει κάθε καλοκαίρι για 10 εβδομάδες, και ότι συμμετέχουν 80 άτομα τη φορά. Για πες, πώς είναι το Singularity University;

Είναι κανονικό space camp! Μέσα σε αυτές τις δέκα εβδομάδες βγαίνεις από την πρίζα και την πραγματικότητα. Για να καταλάβεις, στο τέλος γίνεται ειδικό μάθημα reintegration, για ομαλή επανένταξη στην κανονική ζωή.

Κατά τα άλλα, το πρώτο που παθαίνεις μόλις πας εκεί είναι ένα πολύ μεγάλο σοκ από τα βιογραφικά των γύρω σου, "τι κάνω εγώ εδώ πέρα;" λες. Όλα τα παιδιά στο SU είναι ένας κι ένας. Και όχι μόνο λόγω ακαδημαϊκών προσόντων, αλλά και λόγω actual facts. Δεν έρχονται μόνο επιστήμονες, έρχονται και επιχειρηματίες -άνθρωποι που ήδη έφτιαξαν εταιρείες και έβγαλαν εκατομμύρια, αλλά είπαν να περάσουν να κάνουν και λίγο Singularity. Και επίσης δικηγόροι και τα πάντα. Πρόκειται για μία Βαβέλ από όλα τα γνωστικά αντικείμενα και από όλα τα walks of life. Από τους πολύ πολύ πλούσιους μέχρι παιδιά που δεν είχαν φύγει ποτέ από φτωχό χωριό τους στην Ινδία. Αυτό από μόνο του σου δίνει παραστάσεις και ερεθίσματα που δεν ξέρω αν μπορείς να τα βρεις πουθενά αλλού.

Μετά περνάς πέντε εβδομάδες να ακούς όλο το πρωί ομιλίες επιπέδου TED Global πάνω σε όλα τα τρέχοντα θέματα: Βιοτεχνολογία-βιοπληροφορική, τεχνητή νοημοσύνη και ρομποτική, ενέργεια-συστήματα-περιβάλλον, ιατρική και νευροεπιστήμη, δίκτυα-υπολογιστές, νανοτεχνολογία. Αυτά, μπορεί κανείς να τα χωρίσει σε δύο μεγάλες κατηγορίες, "τι επιστήμη υπάρχει εκεί έξω σήμερα" και "τι big data, τι δεδομένα έχουν μαζευτεί εκεί έξω σήμερα".

Και όλα συγκλίνουν στο κομμάτι των Global Grand Challenges.

Ο λόγος που μας τα μαθαίνουν όλα αυτά, είναι να συνδυαστούν μέσα μας λεπτομερείς γνώσεις για την κατάσταση του πλανήτη και των ανθρώπων σήμερα (και των μεγάλων προβλημάτων που αντιμετωπίζουν), με εξίσου λεπτομερείς γνώσεις πάνω σε όλες τις εξελίξεις στην επιστήμη και την τεχνολογία, που ουσιαστικά είναι ένα οπλοστάσιο από το οποίο μπορούμε να αντλήσουμε ό,τι χρειαζόμαστε για να βρούμε τις λύσεις.

Ακριβώς τον όρο Global Grand Challenges, τον αναφέρει και ο Διαμαντής στο βιβλίο του, το Abundance. Το έχεις διαβάσει;

Φυσικά. Το Abundance είναι required reading στο SU, εκτός από το κείμενο είναι πολλά στοιχεία συγκεντρωμένα σε ένα σημείο, με τις κατάλληλες (άφθονες) παραπομπές, τα διαγράμματα, και το μήνυμα είναι σαφές: Ζούμε σε μία εποχή με τόσο πολλές δυνατότητες, που δεν έχουμε προλάβει να τις συνειδητοποιήσουμε ακόμα. Αρκεί να συνδυάσουμε υπάρχουσες γνώσεις και τεχνολογίες με νέους τρόπους, για να επηρεάσουμε και να βελτιώσουμε τις ζωές δισεκατομμυρίων ανθρώπων με πολλούς καθοριστικούς τρόπους.

Αν δεν το διαβάσουμε εμείς, ποιος θα το διαβάσει;

Σωστά. Οπότε παρακολουθείτε τα TED-like talks και διαβάζετε το Abundance. Τι γίνεται μετά;

Λέγαμε για τις πρώτες πέντε εβδομάδες, όπου τα πρωινά βλέπουμε τις ομιλίες. Τα βράδια μαζευόμαστε σε διάφορα δωμάτια, σύμφωνα με focus groups. Υπάρχουν groups με θέματα από δημοκρατία 2.0, μέχρι διαχείριση σκουπιδιών, αφθονία φαγητού, κλπ. Οπότε τα διαβάζεις όλα, διαλέγεις ποια πιστεύεις ότι σε ενδιαφέρουν, και πας εκεί.

Ή πας στην πρώτη συγκέντρωση όλων απλά σαν τουρίστας, βλέπεις ποια σου τραβούν την προσοχή και κανονίζεις σε αυτά τα groups να παρακολουθήσεις και τα παρακάτω ραντεβού.

Μέσα από όλες αυτές τις δραστηριότητες, γνωρίζεις ανθρώπους με το ίδιο πάθος με σένα για να λύσουν συγκεκριμένη κατηγορία προβλημάτων, έχοντας όμως ο καθένας άλλες σκοπιές κλπ. Εκτίθεσαι στις -ή μάλλον βομβαρδίζεσαι από- τεχνολογίες και προβλήματα, οπότε το problem-solving σου εκτινάσσεται. Και βεβαίως άλλες προσλαμβάνουσες και άλλο skillset θα αξιοποιήσει ένας πλούσιος μορφωμένος, και άλλο ο φτωχός ταλαντούχος. Είναι όμως και οι δύο εκεί μπροστά να συζητήσουν και οι ζυμώσεις που γίνονται φέρνουν την δημιουργία, την έμπνευση, την καινοτομία.

Σιγά σιγά λοιπόν κρυσταλλώνεται μέσα σου μια απάντηση στο "σε τι και με ποιούς θα ήθελα να δουλέψω;"

Μόλις τελειώσει αυτή η πρώτη φάση των πέντε εβδομάδων, σου ζητάνε να κάνεις team up με κάποιους από 1-5 άτομα, και τότε αυτή η ομάδα θα πρέπει να δουλέψει μέχρι το τέλος του προγράμματος (για τις υπόλοιπες πέντε εβδομάδες) και να βρει μια λύση σε Global Grand Challenge, αξιοποιώντας μία exponential technology. Πρέπει να φτιάξει ένα functional prototype και ένα βιώσιμο business plan με προοπτική να έχει impact στις ζωές ενός δισεκατομμυρίου ανθρώπων σε 10 χρόνια.

(σ.σ. Ξαναδιάβασε αυτή την παράγραφο, αγαπητέ αναγνώστη. Δώσε προσοχή στα νούμερα: 5μελής ομάδα, 5 βδομάδες, 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι. Ζούμε στην εποχή που κάτι τέτοιο όχι μόνο είναι δυνατό, αλλά αρχίζει να συμβαίνει και συχνά!)

Βέβαια δε σε αφήνουν έτσι μόνο σου να το κάνεις αυτό. Όλο το faculty είναι γεμάτο high achievers από όλους τους κλάδους, που ξέρουν πολύ καλά τι συμβαίνει. Μέσα σε αυτές τις εβδομάδες βλέπουν τι χτίζεται και σου δίνουν συχνό και αυστηρό feedback. Έτσι ανεβάζουν τον πήχη και σε βοηθούν να κάνεις το πρότζεκτ scalable, ώστε να έχει μεγάλο impact.

Α, και εννοείται δεν κοιμάσαι, έτσι; Το Singularity University είναι και Sleepless University!

Είσαι νύχτα μέρα με την ομάδα σου, δένεστε, αναπτύσσεις αδελφική φιλία μαζί τους και είσαι τρομερά περήφανος γι' αυτούς! Και είναι φοβερή εμπειρία στο τέλος να δεις τι έκαναν οι άλλες ομάδες αυτές τις πέντε εβδομάδες. Στο τέλος γίνεται και ένας εσωτερικός διαγωνισμός μεταξύ των ομάδων του SU, και οι 3-4 καλύτερες ομάδες μπορούν να κάνουν pitch και σε επενδυτές της Silicon Valley. Αλλά αυτό είναι το λιγότερο, κάτι εντελώς τυπικό για να “διαγωνιστούμε” και να σκεφτόμαστε ένα “βραβείο” στο τέλος.

Γιατί τελικά το ουσιαστικό κέρδος είναι μία νέα οικογένεια, με κοινό, βαθιά ριζωμένο στόχο. Ένα γερό network ικανών ανθρώπων. Ακόμα και αν δεν πιάσει το startup που έφτιαξες στο SU, το επόμενο, ή το μεθεπόμενο θα πιάσει. Έχεις ακόμα αποκτήσει πρόσβαση σε ομάδα stellar, μπορώ να σηκώσω το τηλέφωνο και να μιλήσω με τους top ανθρώπους του πλανήτη στα πάντα.

Όλα αυτά ακούγονται φανταστικά.

Επειδή πάντως οι ρυθμοί είναι τόσο εξοντωτικοί, μόλις τελειώσουμε μας λένε “πάρτε τώρα ένα μήνα off, γυρίστε στη ζωή σας, στους ανθρώπους σας, σκεφτείτε, και μετά πείτε αν θέλετε να προχωρήσετε την ιδέα στην υλοποίηση.”

Λογικό. Στο συγκεκριμένο δίλημμα βέβαια, ξέρουμε εσύ τι αποφάσισες, οπότε να σε ρωτήσω τώρα κάτι άλλο. Πώς είναι ο Ρέι Κούρτσβαϊλ από κοντά;

Δεν ξέρεις αν είναι άνθρωπος ή μηχανή. Αν ξύσεις λίγο το δέρμα του, να δεις από κάτω, ίσως είναι ρομπότ.

Είναι φοβερός οραματιστής, από κοντά είναι ένας άνθρωπος με πολύ κατασταλαγμένη άποψη για τα πράγματα, και πολύ συγκεκριμένες θέσεις. Θεωρώ ότι αυτά που λέει για Singularity και Transcendence θα γίνουν.

(σ.σ. Ο Ρέι Κούρτσβαϊλ είναι γνωστός ως ο πιο ένθερμος υποστηρικτής της τεχνολογικής "Μοναδικότητας" ή "Singularity". Αυτή ορίζεται ως η χρονική στιγμή κατά την οποία θα δημιουργήσουμε μία τεχνητή νοημοσύνη ανώτερη από την ανθρώπινη. Λαμβάνοντας υπόψη τον εκθετικό ρυθμό με τον οποίο εξελίσσεται η υπολογιστική ισχύς των κομπιούτερ, ο Κούρτσβαϊλ προβλέπει πως το χρονικό αυτό σημείο θα έρθει περίπου το 2045. Αλλά και είκοσι χρόνια έξω να πέφτει, που λέει ο λόγος, μικρή σημασία έχει. Πιο σημαντικό είναι το εξής: Με την έλευση της Singularity ό,τι υπήρχε παύει να υπάρχει όπως το ξέραμε. Οι μηχανές που θα υπάρχουν τότε θα αρχίσουν να εξελίσσονται και να μαθαίνουν ανεξάρτητα από εμάς, με κριτήρια και κίνητρα που δεν μπορούμε να φανταστούμε. Κανείς δεν μπορεί να φανταστεί πώς θα είναι η ζωή στον πλανήτη Γη όταν θα υπάρχει αυτή η τεχνολογία διαθέσιμη, τι θα σημαίνει για την ανθρωπότητα και για τη φύση. Ο Κούρτσβαϊλ είναι πεπεισμένος πως αυτή η αλλαγή θα είναι για καλό. Και βιάζεται να την φέρει.)

Είναι σίγουρα εμπνευστικό το να είναι κανείς δίπλα του. Είναι όμως δύσκολο και να τον πιάσεις, γιατί μιλάει σε άλλα επίπεδα. Και ξέρει τι του γίνεται. Σκέψου, εγώ είμαι εξελικτική βιολόγος και  όταν μίλησα με τον Κούρτσβαϊλ, μου είπε κάτι για τον εγκέφαλο, πολύ διορατικό και to the point.

Τι σου είπε;

Ότι ο μετωπιαίος λοβός (neocortex), το κομμάτι του εγκεφάλου που μας κάνει ανθρώπους, θα έπαιρνε υπό άλλες συνθήκες χιλιάδες χρόνια για να εξελιχθεί περαιτέρω. Τώρα όμως, αυτό που επιτυγχάνεται τεχνολογικά, με το iPhone ή το Google Glass ή οποιοδήποτε προϊόν τεχνολογίας μας συνδέει με το ίντερνετ και δίνει άμεση πρόσβαση στο σύνολο της ανθρώπινης γνώσης, είναι πρακτικά ισοδύναμο με την βιολογική εξέλιξη - τα gadgets επεκτείνουν την δραστηριότητα του μετωπιαίου λοβού εκτός σώματος, πράγμα που θα συνεχίσει να γίνεται. Και βέβαια, το πώς θα τα αντέξει η ψυχή όλα αυτά, και για τους κινδύνους που εγκυμονούνται στη συνέχεια, θα το δούμε. Τέτοια συζήτηση πιάσαμε.

Μάλιστα. Έτσι είναι και ο Διαμαντής;

Ο Διαμαντής είναι μία βόμβα κινητικότητας, που έμπρακτα αποδεικνύει ότι όποιος έχει πάθος και το κυνηγήσει, θα πετύχει. Αυτό το vibe και μόνο, σε ενδυναμώνει φουλ.

OK. Είπαμε ότι όλα αυτά ακούγονται φανταστικά. Στην πράξη, όμως, τι γίνεται; Θέλω πολύ να πιστέψω ότι σε 15 χρόνια θα δούμε και θα ζήσουμε απίστευτες αλλαγές σε πολλούς τομείς της ζωής μας, αλλά καμιά φορά είμαι και λίγο επιφυλακτικός. Πόσα startups του SU πετυχαίνουν, ας πούμε;

Υπάρχει η Made in Space, το startup που ανέπτυξε 3D printers που δουλεύουν στο διάστημα, και τώρα έκαναν partnership με τη NASA για να δοκιμαστεί μέσα στο 2014 ένας τρισδιάστατος εκτυπωτής δικής τους κατασκευής πάνω στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Η Modern Meadow, που φτιάχνει "συνθετικό" κρέας εκτρέφοντας κύτταρα, ώστε να μην δαπανώνται όλοι οι πόροι που δαπανώνται σήμερα παγκοσμίως για την εκτροφή ζώων, και να μπορούν να έχουν πρόσβαση σε φθηνό κρέας και άνθρωποι του πλανήτη που σήμερα το στερούνται. Η Fellow Robots, που φτιάχνει ρομπότ για telepresence και η Matternet που φτιάχνει drones (σ.σ. τα drones που αγόρασε πέρυσι το Amazon για να αρχίσει να κάνει ταχύτατο delivery). Το Getaround, ένα πρώτο carpooling app που ήταν Uber πριν το Uber. Το Jointly, που έχει να κάνει με biometrics εξ αποστάσεως, πχ για παρακολούθηση της υγείας ηλικιωμένων που μένουν μόνοι τους, και αλγοριθμική επεξεργασία όλων των big data που θα συλλέγονται με σκοπό την εξαγωγή χρήσιμων ιατρικών συμπερασμάτων. Το Genome Compiler, έφτιαξε ένα πρόγραμμα CAD για γονίδια, πράγμα που θα φέρει δημοκρατικοποίηση της μοριακής βιολογίας και θα πολλαπλασιάσει έτσι την πιθανότητα να έρθουν οι ριζοσπαστικές εφαρμογές που όλοι περιμένουμε, μια ώρα αρχύτερα.

Όλες αυτές οι εταιρείες έχουν προβληθεί αρκετά, έχουν λάβει χρηματοδότηση από μεγάλα Venture Capitals και πάνε πολύ καλά. Στο σάιτ του Singularity University υπάρχει μία λίστα με όλες τις εταιρείες που έχουν προκύψει από τη συνεργασία αποφοίτων.

(σ.σ. Νάτη. 29 startups αυτού του βεληνεκούς, μέσα σε πέντε χρόνια λειτουργίας του Singularity University. Καθόλου μα καθόλου άσχημα.)

Λοιπόν, εντάξει. Μάλλον κάποιος που τα παρακολουθεί αυτά, δεν είναι ακατόρθωτο να πειστεί. Αν όχι 100%, τουλάχιστον μπορεί να πειστεί σε πολύ μεγάλο βαθμό. Αλλά σίγουρα στον κύκλο σου έχεις και ανθρώπους που δεν ανήκουν σε αυτή την κατηγορία. Οικογένεια, φίλοι, κλπ. Πώς τα αντιμετωπίζουν αυτοί όλα τούτα; Τι αντιδράσεις εισπράττεις;

Χμ, ναι, με την ίδια μου την οικογένεια είχα πρόβλημα, να τους μεταφέρω τι βίωσα στο Singularity University. Λέει για παράδειγμα ο άλλος ότι για την ανεργία φταίει η κρίση. Ο λόγος για την ανεργία σήμερα όμως δεν είναι η κρίση, αλλά τα ρομπότ! Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας που έχουμε disconnect ανάμεσα σε παραγωγικότητα και εργατικό δυναμικό. Αυτό εξηγεί και γιατί οι απολαβές των πολύ πλούσιων του πλανήτη, του 1%, είναι τόσο μεγάλες -γιατί τα ρομπότ δεν κοστίζουν! Και το 1% θα γίνει 0,1% σε μερικά χρόνια!

Ε, και η αντιμετώπιση είναι "ΟΚ, καλά, αλλά σταμάτα, μην τα λες αυτά και παραέξω, θα σε βάλουν σε τρελάδικο".

Και τους λέω κι άλλα, ότι θα κλείσουν ξενοδοχεία, ταξιτζήδες θα μείνουν στο δρόμο, θα γίνει χαμός με το disruption!

Στον κλάδο της υγείας τους μιλάω για wearables, ο κόσμος δεν έχει αντιληφθεί τι είναι το health tracking. Αν ένας φορετός υπολογιστής παίρνει μετρήσεις υγείας 24/7, και έχουν διασταυρωθεί τα διάφορα patterns που αυτές υποδηλώνουν, πχ, τις μεταβολές στη διάθεσή μου (πληροφορία την οποία θα χρειάζομαι και θα θέλω για σοβαρούς ιατρικούς λόγους), ίσως να μην μπορώ να λέω ψέματα σε άλλους, επειδή το mood swing μου θα καταγράφεται σε μία cloud database! Τι κοινωνικές συνέπειες θα έχει αυτό;; Μπορεί στο μέλλον να έχεις άγχος και ο απέναντί σου να το βλέπει σε ένδειξη biometrics που θα εμφανίζεται στο smartwatch του.

Κάτι που έχω σαν απάντηση για τέτοια σενάρια, είναι ότι θα φτάσουμε σε ένα στάδιο που αυτά τα πράγματα θα είναι εφικτά, αλλά δεν υπάρχει mass adoption. Επειδή θα έχουμε κάνει σαν κοινωνία την επιλογή να μην μπούμε σε αυτό το τριπάκι. Όπως με τα Concorde. Ή το Google Glass.

Ναι, αλλά το θέμα είναι ότι όλοι θέλουν τα wearables και τα tracking devices. Περίμενε να δεις τι θα γίνει όταν πέσουν οι τιμές και βελτιωθούν οι μπαταρίες. Διαβητικοί, υπέρβαροι, όλοι έχουν δικούς τους λόγους για να βάλουν smartwatch στη ζωή τους. Μόλις έχει μεγαλώσει αισθητά ο αριθμός των χρηστών θα εμφανιστούν και social platforms, οπότε η διάδοση στον γενικό πληθυσμό θα επιταχυνθεί - ό,τι και αν λέει τώρα ο κόσμος.

Στις διαγνωστικές εφαρμογές των wearables, από την άλλη, ενέχονται και άλλοι κίνδυνοι. Δεν μπορούμε να προβλέψουμε πώς θα ανταποκριθεί το σύστημα υγείας. Θα δούμε. Ήδη έχουν αρχίσει να γίνονται πράγματα με remote υγεία και να δρέπουν καρπούς στις απομακρυσμένες περιοχές. Το timeline δηλαδή είναι πιο κοντά απ' ό,τι φανταζόμαστε... (παύση για σκέψη) Ίσως το penetration να είναι λιγότερο γρήγορο σε σχέση με τα apps. Αλλά, με αυτό το επιφυλακτικό κλίμα της κοινωνίας ως δεδομένο, υπάρχουν εταιρείες διαγνωστικών όπως η QuantuMDx που φέρθηκαν πολύ έξυπνα και δεν μπήκαν καν στη διαδικασία να προωθήσουν την υπηρεσία τους στη Δύση. Έγιναν πολύ καλοί σε αυτό που κάνουν (σ.σ. φθηνή διάγνωση μέσω γκάτζετς που εντοπίζουν και ταυτοποιούν βιομόρια) και τώρα το NHS, ο μεγάλος φορέας υγείας στην Αγγλία, τους παρακαλάει.

Από την άλλη όμως, δεν είναι ενδεικτικές και οι εξελίξεις με την 23andMe;

Καλά, η 23andMe έκανε αρκετά απανωτά λάθη στον επικοινωνιακό τομέα. Ήταν λίγο περίεργη η περίπτωση και δε θα την έλεγα ενδεικτική.

Προκειμένου να παρακαμφθούν οι επιφυλάξεις της κοινωνίας στη σύγκλιση υγείας και big data, το άλλο trend που υπάρχει είναι να λανσαριστεί ένα startup του χώρου υγείας στην αγορά σαν προϊόν lifestyle, να παίρνει μετρήσεις άλλου τύπου, όχι διαγνωστικές/ιατρικές. Η 23andMe πήγε να το παίξει έτσι, λέγοντας ότι "είμαστε εκπαιδευτικό κιτ". Αλλά τι εκπαιδευτικό κιτ είσαι όταν μου βρίσκεις ότι έχω 80% πιθανότητα να πάθω καρκίνο του μαστού;  Ο FDA δεν το άφησε έτσι. Αυτό που λέω τώρα είναι διαφορετικό, υπάρχουν startups που φτιάχνουν consulting tools, ή companion diagnostics. Εκεί μπορεί σιγά σιγά να δούμε αλλαγή της στάσης του κοινού και αλλαγή της νομοθεσίας.

Τώρα με εμφυτεύματα και τέτοια, ίσως θα πάρει παραπάνω χρόνο. Και σωστά, γιατί θα βάλεις κάτι μέσα στο σώμα σου, δεν είναι τόσο απλή υπόθεση.

Έκανε κύκλο η κουβέντα, γυρίσαμε στις τεχνολογικές εφαρμογές της βιολογίας, και την επιχειρηματική τους διάσταση. Δηλαδή στο mirOculus.

Κάτι άλλο που θέλω να πω, για τις επιστήμες υγείας και τις φυσικές επιστήμες ευρύτερα: Στην οικονομία είμαστε πάλι σε σημείο καμπής (turning point), οι αναδυόμενες οικονομίες βγαίνουν μπροστά και σαν Δύση δεν μπορούμε να τις ανταγωνιστούμε ούτε στο κόστος εργασίας, ούτε σε παραγωγικότητα, ούτε καν στις υποδομές. Μπορούμε όμως να τις ανταγωνιστούμε στην καινοτομία. Η τεχνολογία και η καινοτομία είναι πεδία όπου η Δύση υπήρξε παραδοσιακά πρωτοπόρα, υπάρχει ένα know-how εκατονταετιών που δεν μπορεί να μεταβιβαστεί εύκολα. Έτσι, βλέπω τα STEM (Science, Technology, Engineering, Math) ως την αιχμή του δόρατος που μπορεί να βγάλει τη Δύση από την κρίση.

Αυτά είχαμε πει στον Ελληνικό Κόσμο με τη Φαίη, ενώ λίγο πριν είχε μιλήσει στο Health Forward. Η ομιλία της ανέβηκε και στο YouTube:

Λίγες μέρες μετά, ένα άλλο μέλος της ομάδας του mirOculus, ο Χόρχε, μίλησε και στο TED Global στη Βραζιλία, λύνοντας ό,τι απορία μπορεί να έχεις για την συσκευή, με τον πλήρη και ψυχαγωγικό τρόπο που περιμένεις από ένα καλό TED talk:

Στη συνέχεια έγραψε και το Wired ένα άρθρο.

“In 10 weeks, to make something from nothing is practically impossible. But what they teach you—in my personal case, for the first time in my life—was in order to disrupt, you don’t need to do 10 years of research,” Christodoulou says. “You’re capable of using pre-existing tools but combining them in a way no one had thought of before.”

Με το mirOculus, η Φαίη θα εκπροσωπήσει την Ελλάδα στο World Startup Competition που θα γίνει στο πλαίσιο του Startup Nations Summit στις 22 Νοεμβρίου στην Κορέα. Τα παιδά ψάχνουν χρηματοδότηση, και ένας τρόπος να διευκολυνθεί η διαδικασία είναι να αναδειχθεί η δουλειά τους σε διάφορους διαγωνισμούς startup. Και στον συγκεκριμένο διαγωνισμό μετράνε και οι ψήφοι του ιντερνετικού κοινού (εδώ). Αν κάνεις το σύντομο registration έχεις δικαίωμα να ψηφίσεις μέχρι τρία startups. Η ψηφοφορία ολοκληρώνεται την Παρασκευή 14 Νοεμβρίου. Σκέψου το.